کوه رفتن، کوهنوردی کردن و اصولا ورزش برای کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان، دارای موازین و اصولی است اجتناب ناپذیر که رعایت آن ها از حساسیت خاصی برخوردار است. در این مقاله، سعی داریم بیشتر درباره کوهنوردی کودکان و نوجوانان سخن گوییم.

بردن اطفال و نوجوانان کم سن و سال به ارتفاعات بالا، کار درستی نیست که گاهی این همه سر و صدا در مورد آن به راه می اندازیم. چندین سال پیش، یکی از مجلات ورزشی، اخبار مربوط به صعود یک نوجوان و همچنین یک کودک را به قله 4850 متری سبلان، با آب و تاب چاپ و به عنوان خبری داغ از آن یاد کرده بود؛ بدون اینکه در نظر گیرد آیا این گونه صعودها و ورزش های سنگین در این سنین (از نظر سلامتی جسمی) صحیح است یا نه؟ در حالی که باید متوجه این نکته مهم باشیم که هرقدر هم خبر داغ باشد، نباید نقش ورزش را در حفظ سلامتی بدن، تحت الشعاع قرار دهد.

در آیین نامه های آموزشی هم این موضوع قید شده است که جوانان کمتر از 16 سال، نمی توانند در کلاس های آموزش کوهنوردی شرکت کنند و در این مورد علاوه بر مسائل خانوادگی و حقوقی، مسأله فشاری که در این سنین بر جسم نوجوانان وارد می شود در نظر گرفته شده است. پس خوب است که در مورد این صعودها، عکس العمل های به جا و ارشاد کننده صورت گیرد تا خانواده ها و گروه هایی که کودکان و نوجوانان را در صعود های بلند همراه خود می برند، از عواقب وخیمی که این کار از نظر رشد و سلامتی جسمی بر آنان دارد با خبر شوند. البته باید کودکان را به کوه رفتن و ورزش تشویق کرد و آن ها را با خود به ارتفاع پایین تپه ماهورها برد تا برای سنین بالاتر آمادگی پیدا کنند و با فن گام برداری و علوم جانبی کوهنوردی آشنا شوند و مراحل مقدماتی را فرا گیرند؛ ولی حتی الامکان از بردن آنان به ارتفاعات بالا خودداری کرد.

برای یک بچه سالم، هیچ ارتفاعی بلند و هیچ گودالی، گود نیست. زانوهای خراشیده و لکه های کبود و زخم های کوچک برای او خیلی معمولی است. علاقه به حرکت و تکاپو و آموزش در سنین کودکی آشکار می شود و پایه و اساس شکل گیری بدن و سلامت و آمادگی جسمانی و حتی کسب رکوردهای بعدی در این سنین گذارده می شود. بچه ها ذاتاً به بالا رفتن علاقه دارند و ناخودآگاه از در و دیوار، صندلی، پنجره و درخت بالا می روند و ما نه فقط وظیفه داریم که به عمل آن ها جهت و شکل مناسب بدهیم و از اعمال و حرکات آن ها با تکرار کلمات بازدارنده (نه،نرو،نکن) جلوگیری نکنیم؛ بلکه باید زمینه حرکت و تکامل را برایشان فراهم و به رشد و شکوفایی استعدادشان کمک کنیم.

کوهنوردی یکی از ورزش هایی است که آشنایی به موقع با اصول و قوانین آن، می تواند انسان را در زمان کهولت نیز قادر به صعود سازد تا بتواند در تمام سنین، از این عرصه پرصفای جوانمردی، آزادگی، خودشناسی و خداشناسی بهره مند شود. درباره ورزش کودکان در سنین قبل از بلوغ، باید به نکات زیر توجه کنیم:

اصول کلی ورزش در سنین قبل از بلوغ:

- دارا بودن مربی خوب و لایق (آگاه به مسائل علمی تربیت بدنی)

- بدنسازی صحیح قبل از شرکت در رقابت های ورزشی

- گروه بندی دقیق بر حسب جنس، مهارت، اندازه بدن و توان افراد

- استفاده از پوشاک مناسب با کیفیت خوب (کفش مناسب، کوله پشتی...)

- توجه به شیب، میزان سختی و ارتفاع مسیر و فصل و تعداد افراد بچه ها و باری که حمل می کنند (چون بدن آن ها در حال شکل گیری است، باید در کوله پشتی آن ها بار کمتری گذاشت و احتیاط بیشتری کرد).

- مراقبت و ارزیابی مداوم وضعیت ظاهری بدن ، چهره و سلامتی آن ها

- نظارت خوب و دقیق

- اعمال ورزشی طوری اجرا شود که تاثیر منفی بر رشد طبیعی کودکان نگذارد

تجربه نشان داده است که ورزش، نه فقط به رشد طبیعی استخوان ها و بافت عضلانی کمک می کند؛ بلکه به عنوان محرکی در جهت تکامل و سلامت قلب، ریه ها و سایر اندام های حیاتی عمل می کندو متخصصان رشد اذعان دارند که ورزش یا فعالیت بدنی، فقط زمانی خطر تاثیر منفی بر رشد استخوان ها را به دنبال خواهد داشت که یا از نوع شدید و تکراری باشد و موجب خستگی مزمن شود و یا با فشار زیاد همراه باشد و موجب ضایعه در بخش خاصی از بدن شود.

مسأله مهم در مورد این گروه سنی آن است که آخرین حد توان و تحمل بدن، بدون اینکه فشار غیر ضروری بر آن وارد آید چه مقدار است؟

این حد نهایی در افراد مختلف، متفاوت است و به سلامتی کلیه کودک، آمادگی جسمانی، سطح بلوغ و انگیزه کودک (به عبارت دیگر باید دید آیا کودک به خواست خود در رقابت شرکت کرده است یا به میل پدر و مادر وبرای راضی کردن آنها)بستگی دارد.

تحقیقات پزشکی حاکی از آن است که کودکان نباید به انجام کارهایی که ضربان قلب را خیلی بالا می برد بپردازند؛ زیرا بیم آن می رود که موجب صدمه دیدن قلب شود(در کودکان، افزایش ضربان قلب در رابطه با فشار های عاطفی و فیزیولوژیکی است.)

چرا نباید بچه ها را به ارتفاعات خیلی بالا کشاند؟

- کاهش کل فشار بارومتری

- کاهش درصد اکسیژن

- کاهش غلظت هوا

- سردی و خشکی هوا

- آفتاب سوختگی و برف کوری

به خوبی مشخص شده است که در صعود به ارتفاع بالا، به دلیل کاسته شدن فشار جو، کل فشار بارومتری (تاثیر جاذبه زمین بر اتمسفر) کاهش می یابد. بنابر این، فشار اتمسفر در سطح زمین بیشتر است و با حرکت به سوی ارتفاع به تدریج کمتر می شود.

علاوه بر کاهش فشار اکسیژن در جو، ارتفاع بالا دارای جنبه های منفی دیگری نیز هست که باید به آن توجه شود؛ برای مثال، کاهش غلظت هوا موجب کاهش مقاومت هوایی در برابر جریان ورود و خروج هوا از ریه ها می شود. این مسأله باعث می شود که هنگام کار، حجم بیشتری از هوا وارد ریه ها شود، بدون اینکه انرژی بیشتری برای این امر مصرف شود. (کاسته شدن غلظت هوا در آن دسته از رشته های ورزشی که مقاومت هوا یک عامل موثر است(غیر هوازی) به سود ورزشکاران است.)

به طور کلی هوا در ارتفاع بالا سردتر و خشک تر است. هوای سرد، فعالیت بدنی را لذت بخش تر می کند و در واقع می تواند به طولانی شدن مدت آن کمک کند. اما ورزش(فعالیت) در هوای خشک، موجب از دست رفتن آب بیشتر از طریق تنفس و نهایتا کم شدن آب بافت های بدن و همچنین خشکی گلو می شود.

با در نظر گرفتن ارتفاع منطقه ای که در آن زندگی می کنیم، کودکان(9 الی 10 ساله) را نباید از ارتفاع 2000 متر و نوجوانان (15 الی 16 ساله) را نباید از ارتفاع 3500 تا 4000 متر بالاتر ببریم.

اصول و فنون کوهنوردی را به کودکان بیاموزیم:

کودکانی که با پای خودشان، همراه بزرگتر ها به کوه می روند، مسلما توانایی بزرگسالان را در کوه پیمایی ندارند. ضمن اینکه فاصله قدم های کودکان نسبت به بزرگسالان خیلی کمتر است. وقتی یک کودک همراه بزرگتر ها راهپیمایی می کند، با هر قدمی که بزرگسال برمی دارد، کودک همراه ،باید دو یا سه قدم بردارد تا بتواند هم ردیف آن بزرگسال حرکت کند. وقتی کودکان را همراه خود به کوه پیمایی می بریم مسلما حرکت ما کند خواهد شد. برای جبران این کندی حرکت، بزرگسالان می توانند کوله پشتی سنگین حمل و کودکان همراه را از حمل کوله پشتی به کلی معاف کنند. البته باید توجه داشت که ورزش سنگین، نه تنها برای کودکان مفید نیست؛ بلکه باعث ایجاد اختلال در رشد جسمانی آن ها خواهد شد. کودکان به سبب کنجکاوی زیاد و نیز علاقه ای که به تقلید از بزرگتر ها دارند، اغلب به حمل کوله پشتی تمایل نشان می دهند. توصیه می شود کودکان را از حمل کوله پشتی سنگین در کوه به کلی منع کنید و در نهایت برای ارضای حس کنجکاوی و تقلید در آن ها، اجازه حمل یک کوله پشتی سبک وزن مانند کیف مدرسه شان را به آن ها بدهید.

کودکان حاضرند تا حد توان، پا به پای شما بیایند و نفس نفس زنان سعی می کنند خود را به شما برسانند؛ ولی نمی توانند هم پای شما باشند و هم چنان به علت قدم های کوتاه از شما عقب می افتند و مأیوس و خسته از راه باز می مانند و خدای نکرده ممکن است صدمه ببینند.

کودکان در کوهستان به مواظبت و مراقبت بیشتری نیاز دارند و باید به طور دائم زیر نظر والدین و مربیان خود باشند تا به پرتگاه ها نزدیک نشوند و از صخره های خطرناک بالا نروند. در مواقع استراحت در کوه، کودکان باید بیش از پیش تحت مراقبت والدین و مربیان خود قرار بگیرند؛ چون به حشرات و جانوران علاقه زیادی دارند و استراحت در کوه، فرصتی به آنان می دهد تا درهمان جایی که نشسته اند با حشراتی که در لا به لای خاک ،سنگ ها و گیاه ها وجود دارند بازی کنند که ممکن است بعضی از این حشرات گزنده و سمی باشند و نیز نباید اجازه جا به جا کردن سنگ ها به کودکان داده شوند چون ممکن است زیر بعضی از سنگ های کوهستان، مار و عقرب لانه داشته باشند.

در کوهستان نباید به کودکان اجازه پرتاب سنگ داده شود، زیرا با پرتاب یک سنگ کوچک در یک مسیر شیب دار ممکن است آن سنگ به سنگ بزرگتری برخورد کند و باعث به حرکت درآوردن آن شود. حرکت سنگ های بزرگ در مسیر های شیب دار کوهستان، ممکن است خطرات زیادی برای کوهنوردانی که در پایین آن منطقه کوهپیمایی می کنند ایجاد کند.

کودکانی که در کوله پشتی مخصوص حمل می شوند، به دلیل عدم تحرک، نیاز به لباس گرمتری دارند که باید این نکته مورد توجه قرار بگیرد. بدن بزرگسالان در حال حرکت و کوهپیمایی گرم می شود و حتی در زمستان به مقدار زیاد عرق می کند. در زمستان ها، حتی در سرمای زیر صفر، در اثر عرق کردن صورت کوهنورد، قشری از یخ بر صورت و موهای ابرو و سر کوهنورد تشکیل می شود؛ در حالی که اگر کودکی در کوله پشتی باشد، به سبب نداشتن تحرک در سرمای زیر صفر، به شدت معذب خواهد بود. در این موقعیت چه بسا که کودک دچار سرماخوردگی و عوارض بعدی آن، یعنی عفونت سینوسها(سینوزیت)، و یا خدای نکرده سینه پهلو و ... شود؛ لذا باید در زمستان به کودکان لباس کافی پوشانده شود و در صورت امکان، فعالیتی مناسب سنشان داشته باشند.

به طور کلی، هم ورزشکاران نوجوان و هم مربیان، باید از کم و کیف تحولاتی که در بدن ورزشکار روی می دهد با خبر باشند، تا تمرینات ورزشی، زیانی به سلامتی آنان وارد نکند.

با اطلاع کافی از آنچه بدان اشاره شد و برخورداری از دانش مربیگری، شاید بتوان برای کودکان و نوجوانان مسابقات کوهنوردی هم برگزار کرد؛ در غیر این صورت، برگزاری مسابقه از سوی مربیان نا آگاه، کاری مذموم و ناپسند است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: